Introduction: The main purpose of root canal filling materials is to provide an apical sealing that prevents the movement of bacteria and the diffusion of their metabolic products from the root canal system to periapical tissue. The aim of this study was to evaluate the apical sealing ability of mineral trioxide aggregate’s (MTA), epoxy resin, and zinc oxide eugenol- based sealer with single cone obturation techniques using the dye extraction leakage method. Methods: Seventy-five extracted human single-rooted teeth were instrumented using the crown-down technique with the Mtwo rotary file system to file 25/6. The teeth were randomly divided into five experimental groups (n = 15); Group 1 obturated with AH plus, Group 2 obturated with MTA BIOSEAL, Group 3 obturated with Endoseal, Group 4 positive control (POS CTRL) root canals are processed but not obturated, and negative control- apex of teeth completely covered with nail varnish, canals are not treated or obturated. In the first three groups, the single cone obturation technique with gutta-percha 25/6 was used. Apical microleakage was assessed with the dye extraction method, where the absorbance of 2% methylene blue was measured using a spectrophotometer. Results: The mean dye concentration values were MTA 22.79, AH plus 31.16, Endoseal 36.67, POS CTRL 280.15, negative control 9.01. Analysis of variance and pairwise comparisons indicated a significant difference in apical microleakage between the investigated groups (F = 3448, p < 0.001). The MTA BIOSEAL showed significantly less apical microleakage than the AH plus and Endoseal. The AH plus showed less apical microleakage than the Endoseal, although there was no significant difference between these two sealers. Conclusion: With the limitation of the study, it was concluded that MTA sealers show statistically less apical leakage than AH Plus and Endoseal.

Background: The development of novel medical imaging technologies and treatment procedures hinges on the availability of accurate and versatile phantoms. This paper presents a cost-effective approach for creating anthropomorphic abdominal phantoms. Methods: This study proposes a cost-effective method using 3D printing and readily available materials (beeswax, plaster, and epoxy resin) to create high-fidelity anthropomorphic abdominal phantoms. The three-dimensionally printed phantoms exhibited X-ray attenuation properties closely matching those of human tissues, with measured Hounsfield unit (HU) values of −115.41 ± 20.29 HU for fat, 65.61 ± 18.06 HU for muscle, and 510 ± 131.2 HU for bone. These values were compared against patient images and a commercially available phantom, and no statistically significant difference was observed in fat tissue simulation (p = 0.428). Differences were observed for muscle and bone tissues, in which the 3D-printed phantom demonstrated higher HU values compared with patient images (p < 0.001). The 3D-printed phantom’s bone simulation was statistically like that of the commercially available phantom (p = 0.063). Conclusion: This method offers a cost-effective, accessible, and customizable alternative for abdominal phantoms. This innovation has the potential to accelerate advancements in abdominal imaging research, leading to improved diagnostic tools and treatment options for patients. These phantoms could be used to develop and test new imaging techniques with high accuracy.

Kultura sigurnosti je set vrijednosti, znanja, vještina, stavova i prakse na individualnom i institucionalnom nivou organizacije radioterapijskog procesa koji uspostavlja način rada u kojem sigurnost i zaštita zdravlja predstavljaju prioritet prilikom obavljanja radnih zadataka. Razvoj kulture sigurnosti na individualnom i institucionalnom nivou postalo je jedno od ključnih sigurnosnih pitanja u savremenoj radioterapiji. Cilj ovog istraživanja je procijeniti mogućnost upotrebe elektronskog sistema za prijavljivanje incidenata u razvoju kulture sigurnosti kod zdravstvenih profesionalaca u radioterapiji i mogućnost izgradnje sistemske primjene seta vrijednosti koji omogućava obavljanje svih radnih zadataka u radioterapiji uz davanje maksimalnog priorieta sigurnosti. Kao instrument istraživanja korišten je elektronski sistem za prijavljivanje incidentata u formi strukturiranog kompjuterskog intervjua prema ROSEIS metodologiji. Na osnovu informacija prikupljenih pomoću sistema napravljena je procjena razvijenosti različitih segmenata kulture sigurnosti, predložene mjere na njenom razvoju i poboljšanju, te data pocjena njihove efikasnosti u unaprijeđenju sigurnosti u radioteapiji. Razvijena kultura sigurnosti u radioterapijskom radnom okruženju može značajno unaprijediti kvalitet radioterapijskog tretmana, reducirati pojavu incidenata, poboljšati efikasnost i efektivnost radioterapijskog tretmana. Razvoj kulture sigurnosti ne podrazumijeva samo uspostavu standardnog seta pravila, nego i promjenu stavova, ponašanja i profesionalne prakse na individualnom i institucionalnom nivou.

Uvod: Jednofotonska emisiona tomografija (SPECT) značajno je unaprijedila nuklearno-medicinsku dijagnostiku. Nedostatak SPECT metode su relativno niski signal-šum odnos (SNR) kao i kontrast-šum odnos (CNR). Nizak broj fotona slike predstavlja veliki problem kod SPECT snimanja zbog smanjenja signala uz povećanje šuma (pozadine slike). Zadnjih godina veliki broj naučnika ističe značaj SPECT snimanja niskog broja signala korištenjem savremenih detektorskih sistema i naprednih softverskih modaliteta. Najznačajniji napredak rekonstrukcije SPECT snimaka predstavlja primjena metode oporavka rezolucije (RR) kod snimanja miokarda (Myovation Evolution) i koštanog sistema (Evolution for Bone) jer dugotrajna SPECT akvizicija smanjuje komfor uz pojavu artefakata micanja i smanjenje kvaliteta slike. Savremeni metod zasnovan je na principu “Half-Time SPECT” uz jednaku senzitivnost i specifičnost tomografske studije. Materijal i metode: Istraživanje je provedeno kao prospektivna klinička eksperimentalna studija na uzorku od 100 pacijenata sa potvrđenom onkološkom dijagnozom. Izvršena je komparacija snimaka pune i skraćene dužine akvizicije (skraćenje za 25 i 50% od pune akvizicije). Svi snimci su rekonstruisani sa tri različita protokola. Ukupno je ispitano 9 različitih SPECT protokola. Na svim snimcima nivo šuma, odnos signal-šum kao i odnos kontrast-šum su mjereni za isto anatomsko područje. Rezultati: Skraćenjem trajanja akvizicije zabilježen je porast vrijednosti šuma, najblaži porast zabilježen je korištenjem Evolution for Bone protokola. Smanjenjem trajanja akvizicije SNR i CNR značajno su smanjeni, dok je protokol koji je koristio RR modalitet zabilježio veću vrijednost SNR i CNR na 50% akvizicije u odnosu na punu akviziciju bez RR modaliteta. Zaključci: Analizom snimaka skraćene i pune akvizicije uz primjenu parametara rekonstrukcije došlo se do zaključka da RR modalitet omogućava skraćenje trajanja SPECT akvizicije bez značajnog uticaja na povećanje vrijednosti šuma. SNR i CNR primjenom RR modaliteta i dalje mogu ostati visoki pri čemu je omogućena jasna detekcija patoloških lezija kao i kod pune SPECT akvizicije.

Uvod: Do sad korištene tehnike magnetno rezonantnog oslikavanja lumbalne kičme nisu davale podatke o djelovanju sile gravitacije na kičmu, te o odnosu anatomskih struktura prilikom djelovanja iste. Budući da se konvencionalni MRI pregledi kičme obično izvodi u ležećem položaju, u funkcionalnom mirovanju, stanje opterećenja se razlikuje od stanja za koje se zna da izaziva simptome kod pacijenata pogođenih nestabilnošću lumbalne kičme, to se često pogoršava uspravnim stajanjem i nevidljivo je u ležećem položaj. alMRI može poboljšati kvalitet dijagnosticiranja patologije lumbalne kičme i dovesti do lakšeg odlučivanja o daljem tretmanu. Cilj ovog istraživanja je utvrditi značaj alMRI u otkrivanju morfoloških promjena lumbalnog dijela kičme uzrokovanih aksijalnim opterećenjem i uporediti ga sa konvencionalnim MRI snimcima lumbalne kičme bez opterećenja. Metode: Studija je provedena kao prospektivno, deskriptivno kliničko ispitivanje. Snimanje je izvedeno na MR aparatu 1,5 T u ležećem položaju. Snimanje je izvedeno u dva čina: bez opterećenja i pod opterećenjem. Opterećenje za alMRI obavljeno je DynaWell L-Spine uređajem. Početak opterećenja bio je 10 minuta prije početka snimanja alMRI, a opterećenje se nastavilo tokom čitave procedure snimanja. Izmjerena je visina inetrevtebralnih (IV) prostora, AP i LL prečnik IV diska, površina IV diska, površina duralne vreće i širina IV foramena prije opterećenja i pod opterećenjem. Rezultati: Nakon evaluacije promjena visine i veličine lumbalnih diskova, površine duralne vreće i širine intervertebralnih prostora utvrđene su značajne razlike između slika prije i pod aksijalnim opterećenjem. Zaključak: alMRI daje informacije o morfološkim promjenama svih segmenata lumbalnog dijela kičme. Ovi podaci predstavljaju značajnu informaciju koja može dovesti do preciznijeg i efikasnijeg liječenja LBP.

Fakultet zdravstvenih studija od svog osnivanja je prošao kroz više razvojnih faza u kojima su urađene organizacione promjene, kreirani, revidirani nastavni planovi i programi, usklađeni sa razvojem radioloških tehnologija i potreba za tržištem rada. Univerzitet u Sarajevu – Fakultet zdravstvenih studija, kroz primjenu savremenih metoda učenja i istraživanja, educira kvalitetne, sposobne, kreativne i međunarodno kompetentne kadrove u oblastima radiodijagnostike, radioterapije i nuklearne. Kroz teoretsku i praktičnu nastavu temeljenu na istraživanjima, inovacijama i akademskoj izvrsnosti obrazuje nosioce zdravstvene profesije Bachelore Radioloških tehnologija. U toku svoga obrazovanja studenti obavljaju praktičnu nastavu na savremenim radiološkim aparatima i stiču potrebna znanja i vještine. Kroz teoretsku i praktičnu nastavu na Prvom ciklusu studija koja traje 4 godine, studenti ostvaruju 6000 sati nastave, što iznosi 240 ECTS bodova. Po završetku studija postaju kompetentni za rad na visokosofisticiranim dijagnostičkim i terapijskim radiološkim aparatima. Fakultet zdravstvenih studija obrazuje i magistre radioloških tehnologija koji stiču diplome po završetku drugog ciklusa studija i doktore zdravstvenih nauka po završetku trećeg ciklusa studija – doktorskog studija. Dakle, Fakultet zdravstvenih studija pruža i razvija obrazovnu i naučnoistraživačku djelatnost, tako da studenti tokom studija na sva tri ciklusa studija stiču znanje i vještine, sposobnost kritičke procjene znanja i bave se istraživačkim radom.

Uvod: Radioterapija je kompleksna disciplina koja uključuje širok spektarstanja izazvanih malignim oboljenjima, organizacionu kompleksnost i upotrebu naprednih tehnoloških rješenja u terapiji, te ima veliki potencijal za razvoj incidenata.Incidenti, u zavisnosti od stepena ozbiljnosti, mogu kompromitirati efekat radioterapije, dovesti do izostanka kontrole bolesti i njenog recidiva ili pojave ranih i kasnih komplikacija na zdravim organima u smislu radiotoksičnosti. Ozbiljni incidenti u radioterapiji su rijetki, ali kada se dese, njihove posljedice mogu biti značajno oštećenje zdravlja ili smrt. Incidenti nisu posljedica slučajnog toka događaja, niti koincidencije koja će se teško ponoviti. Pojava incidenata ima svoje zakonitosi i posljedica je sistemskih postavki, uslova i procesa. Cilj ovog istraživanja je procijeniti mogućnost upotrebe elektronskog sistema za prijavljivanje incidenata u upravljanju rizikom u radioterapiji. Metode: Za potrebe istraživanja razvijen je elektronski sistem za prijavljivanje incidentata u formi strukturiranog kompjuterskog intervjua prema ROSEIS metodologiji. Na osnovu informacija prikupljenih pomoću sistema napravljena je taksonomija incidenata prema: vrsti, mjestu i načinu nastanka, načinu detekcije, uzroku nastanka i faktorima doprinosa, dozimetrijskom i kliničkom značaju, te ozbiljnosti posljedica. Procjena rizika je napravljena upotrebom Risk Matrix metode. Rezultati: U rezultatima su prikazani najčešći uzroci nastanka i faktori promocije incidenata u radioterapiji, kao i njihova povezanost sa faktorima radnog okruženja, organizacije i upravljanja, finanasijskim i ljudskim resursima, radnim opterećenjem, radioterapijskim uređajima, softverom i tehnološkom kompleksnošću tretmana.Predložene su korektivne i preventivne mjere, te data procjena njihove efektivnosti na poboljšanje detekcije, redukciju vjerovatnoće pojave incidenata i redukciju njihove magnitude. Zaključci: Rezultati istraživanja pokazuju da su informacije prikupljene pomoću elektronskog sistema za prijavljivanje incidenata dobar prerekvizit za razvoj sistema upravljanja rizikom koji omogućava identifikaciju i klasifikaciju najznačajnijih faktora rizika u radioterapiji, kao i utvrđivanje specifičnih preventivnih i korektivnih akcija s ciljem prevencije pojave incidenata i redukciju ozbiljnosti njihovih neželjenih efekata.

Uvod: U današnje vrijeme kao glavni alat za procjenu starosti u forenzičkoj medicine koriste se radiološki snimci. Pojavom kompjuterizirane tomografije konusnim snopom omogućen je 3D uvid u anatomske strukture zuba, a samim tim unaprijeđen i olakšan proces identifikacije, obzirom da su zubi najtvrđi dio ljudskog tijela i kao takvi se često koriste za procjenu starosti. Cilj rada je ispitati radnu hipotezu prema kojoj dentalna dob procijenjena metodom volumetrijske analize pulpe kompjuteriziranom tomografijom konusnim snopom odgovara hronološkoj dobi ispitanika. Metode: Kroz ovu prospektivnu pilot studiju analizirani su CBCT snimci bosanskohercegovačke populacije kod 30 ispitanika (17 žena i 13 muškaraca). Snimci su u .DICOM formatu importovani u ITK Snap program pomoću kojeg je izmjeren volumen pulpe zuba interkaninog sektora gornje i donje vilice, i to za očnjake, centralne i lateralne sjekutiće. Kriteriji za uključivanje podrazumijevali su odsustvo kalcifikacije, artefakata i bez većih restauracija kod navedenih zuba. Podaci o svakom mjerenju korelirani su sa dobi i spolom ispitanika. Statistička obrada i interpretacija prikupljenih podataka urađena je pomoću statističkog programa SPSS. Rezultati: Provedeno istraživanje je potvrdilo da se volumen pulpe zuba smanjuje sa godinama starosti. Dob ispitanika je varirala između 16 i 54 godine. Najmanji volumen pulpe izmjeren je kod centralnog sjekutića mandibule, a najveći kod maksilarnog očnjaka. Volumen pulpe zuba gornje vilice općenito je bio veći nego kod zuba donje vilice. Kod žena je zabilježen manji volumen pulpe zuba u odnosu na volumen pulpe kod muškaraca. Zaključak: Kod svih analiziranih zuba postojala je značajna korelacija između dobi i volumena pulpe zuba, sa jačom korelacijom kod muškaraca. Studija je pokazala da se dob može procijeniti na osnovu poznavanja volumena pulpe zuba interkanine regije, uz uspostavljanje matematičkog modela za koji je potreban veći broj ispitanika.

Funkcionalna magnetna rezonanca (fMRI) je neinvazivna dijagnostička metoda koja služi za vizualizaciju nervne aktivnosti u ljudskom mozgu. Svoju primjenu je našla u neurologiji i omogućava bolje praćenje bolesti, njihovu klasifikaciju, prognozu i liječenje. To je sigurna i ponovljiva metoda, kako za djecu tako i za odrasle, te je svoju primjenu našla i u drugim naukama. Ovaj pregledni rad uključuje 20 naučno–istraživačkih radova, koji su u svojim rezultatima opisali tehniku izvođenja fMRI, njene prednosti i ograničenja, kao i oboljenja u kojima je našla kliničku primjenu. Primjenom fMRI u praksi počela je revolucija u polju neuroimaging-a. Umjesto da magnetna rezonanca daje samo anatomsku sliku i neke osnovne fiziološke informacije, sada je mogla da proizvodi dinamičke mape aktivacije mozga. FMRI se ne treba smatrati konkurentskom metodom, već komplementarnom, te umjesto da se koristi u svrhu pobijanja ili potvrđivanja određene dijagnoze, ona bi se mogla koristiti kao dopunska metoda za mnoge konvencionalne testove.

Uvod: Adenomi hipofize su benigni tumori prednjeg režnja hipofize i čine 10% svih intrakranijalnih tumora. Metoda izbora za njihovu evaluaciju i dijagnostiku je magnetna rezonanca. Pruža korisne informacije o odnosu hipofize sa susjednim anatomskim strukturama i temelj je dijagnoze, nadzora, planiranja medicinske ili hirurške strategije i procjene odgovora na liječenje. Metode: U ovom istraživanju uključeno je 14 randomiziranih prospektivnih i retrospektivnih studija, sistemskim odabirom na internet bazama: PubMed, Google Scholar, Crossref i Researchgate. Ispitanici su različite starosne i spolne strukture. Razmotrene su studije koje su uključivale magnetnu rezonancu hipofize i njen značaj i senzitivnost prilikom dijagnostike adneoma hipofize. Ciljevi: Utvrditi značaj magnetne rezonance u dijagnostici adenoma hipofize. Komparirati magnetnu rezonancu sa ostalim radiološkim modalitetima snimanja hipotalamo-hipofizne regije te utvrditi senzitivnost magnetne rezonance prilikom dijagnosticiranja mikroadenoma. Rezultati: Na osnovu sistemskog pregleda literature ustanovljeno je da MRI ima visoku detekciju prilikom dijagnostike adenoma hipofize. Kompjuterizirana tomografija ostaje metoda izbora kada magnetna rezonanca nije dostupna i u slučajevima kada se ona ne može uraditi. Korištenjem dinamskog CT-a poboljšava se detekcija mikroadenoma u odnosu na protokol snimanja hipofize magnetnom rezonancom.