Validacija Jackson - 5 upitnika ličnosti
Revidirana Teorija potkrepljenja (Gray i McNaughton, 2000) je neurobioloska teorija licnosti u okviru koje su definisani fundamentalni, funkcionalno nezavisni sistemi emocija: Bihejvioralni aktivacijski sistem (BAS), Bihejvioralni inhibicijski sistem (BIS) i sistem Borba - Bijeg - Ukocenost. Iako su u nekim istraživanjima glavni koncepti ove teorije bili primjenjeni na mlađim uzrastima, jos uvijek ne postoji odgovarajuci mjerni instrument za djecu i adolescente. Jedan od postojecih upitnika sa prihvatljivim metrijskim karakteristikama je Jackson - 5 (Jackson, 2009), koji je konstruiran za primjenu na odraslim osobama, validiran je na australijskom uzorku i sadrži pet komponenti: BAS, BIS, Borba, Bijeg i Ukocenost. Ciljevi ovog istraživanja bili su ispitati faktorsku strukturu Jackson - 5 upitnika na bosanskohercegovackom uzorku mlađih adolescenata, te utvrditi da li su podskale upitnika znacajno povezane sa Eysenckovim dimenzijama Ektraverzije i Neuroticizma.. U saradnji sa Odsjekom za anglistiku Filozofskog fakulteta u Sarajevu upitnik je preveden i stavke su adaptirane za uzrast mlađih adolescenata. Istraživanje je provedeno na uzorku od 183 ucenika (97 djevocica, 86 djecaka) uzrasta 13 - 14 godina (M = 13,6, SD = 0,5) iz cetiri osnovne skole u Sarajevu, a upotrijebljeni su Jackson - 5 (Jackson, 2009) i EPQ Junior (Eysenck, 1975) upitnici licnosti. Analiza glavnih komponenti sa Varimax rotacijom provedena na cesticama Jackson - 5 upitnika polucila je cetiri interpretabilne komponente (BIS, BAS, Borba i Bijeg/Ukocenost), koje su zajedno objasnile 40,24% varijance. Iz upitnika su uklonjene cetiri cestice koje su imale niske projekcije na pretpostavljene faktore. Kronbahov alfa koeficijent za navedene skale je prihvatljiv i krece se od .69 do .71. Izracunati su Pearsonovi koeficijenti korelacija između EPQ Junior i Jackson - 5 podskala: E je pozitivno povezana sa komponentama BIS (.19, p < .05) i Borba (.28, p < .01), a N sa komponentom Bijeg/Ukocenost (.16, p < .05). Dobivene korelacije nisu sasvim u skladu sa teorijskim prepostavkama, ali u obzir treba uzeti da je ovo istraživanje provedeno na uzorku mlađih adolescenata. Naime, prethodna istraživanja u ovoj oblasti ukazuju na postojanje kvantitativnih i kvantitativnih razlika u licnosti i intelektualnom funkcionisanju između odraslih osoba i adolescenata; licnost je u periodu rane adolescencije kompleksnija i podložnija promjenama nego u odrasloj dobi, sto je u skladu sa rezultatima ovog istraživanja. Na temelju rezultata može se zakljuciti da bosanskohercegovacka verzija Jackson - 5 upitnika ima zadovoljavajuce metrijske karakteristike, te da predstavlja dobar mjerni instrument.za uzrast mlađih adolescenata.